ความจำเป็นของการบำรุงรักษาด้วยตนเอง : เพื่อป้องกันการเกิดปัญหากะทันหันล่วงหน้า
การบำรุงรักษาด้วยตนเอง คือ ควบคุมการเสื่อมสภาพ “รักษาที่ทำงาน เครื่องจักรให้อยู่ในสภาพดีที่สุด” เพื่อไม่ให้เกิดปัญหา
การบำรุงรักษาด้วยตนเอง
１）จุดประสงค์
・กำจัดการเสื่อมสภาพที่ผิดธรรมชาติของเครื่องจักร ค้นพบความผิดปกติแต่เนิ่น ๆ
・สร้างสถานปฏิบัติงานที่ทำงานง่าย สร้างพื้นฐานของสถานปฏิบัติงาน
２）จุดมุ่งหมาย
ปกป้องสถานปฏิบัติงาน เครื่องจักรของตนเองด้วยตนเอง
３）เป้าหมาย
สร้างสรรค์ “บุคลากรที่เก่งเรื่องเครื่องจักร” “บุคลากรที่เก่งเรื่องการผลิต”
1. วิธีดำเนินการบำรุงรักษาด้วยตนเอง
・ความสามารถ 7 ประการที่ต้องมีติดตัว
１）ความสามารถในการค้นพบสิ่งผิดปกติ
ไม่ใช่ความผิดปกติที่เป็นผล แต่ต้องเป็นความสามารถในการค้นพบสิ่งผิดปกติ
ที่เป็นสาเหตุของผลนั้น
２）ความสามารถในการจัดการฟื้นสภาพ
มีความสามารถในการฟื้นสภาพจัดการสิ่งผิดปกติที่ค้นพบอย่างรวดเร็ว หรือ
แจ้งเหตุได้อย่างถูกต้อง
３）ความสามารถในการกำหนดเงื่อนไข
มีความสามารถในการกำหนดเกณฑ์ตัดสินเป็นตัวเลขเพื่อรักษาสภาพให้คงอยู่
４） ความสามารถในการควบคุมเงื่อนไข
สิ่งที่ตกลงกันแล้วก็ต้องรักษาไว้ให้ดี
มีความสามารถในการกำหนดกติกาเพื่อตรวจสอบสิ่งที่ต้องรักษานั้นไว้
５）ความสามารถในการวิเคราะห์สาเหตุ
มีความสามารถเสาะหาติดตามเรื่องราวด้วยเหตุผล พร้อมทำความเข้าใจในหลักการทฤษฎี
６）ความสามารถในการทำไคเซ็น
เข้าใจในกฎ 4 ประการของการไคเซ็น มีความสามารถในการจัดการข้อบกพร่อง
ที่ใกล้กับแหล่งต้นตอ
７）ความสามารถในการไคเซ็นปรับปรุงเงื่อนไข
ต่อข้อกำหนดที่รักษาได้ยาก ก็มีความสามารถในการไคเซ็นเพื่อ “รักษาข้อกำหนดให้น้อย
ด้วยระยะเวลาที่ยาวนานขึ้น ภายในเวลาสั้น ๆ”
・พัฒนาผู้ปฏิบัติงานให้เก่งเรื่องเครื่องจักร
คำอธิบายเสริม 4 ขั้นสู่ “ผู้ปฏิบัติงานที่เก่งเรื่องเครื่องจักร”
(1) จำเป็นต้องมีความสามารถในการค้นพบข้อบกพร่องด้วย “ประสาทสัมผัสทั้ง 5”
１） ดู (ประสาทตา) ⇒ เครื่องจักรเคลื่อนไหวช้าลง
２） ฟัง (ประสาทหู) ⇒ เกิดการสั่นที่ผิดปกติ
３） ดม (ประสาทจมูก) ⇒ ได้กลิ่นไหม้
４） รู้สึก (ประสาทความรู้สึก) ⇒ รู้สึกแปลก ๆ? สิ่งสำคัญในการตรวจสอบเครื่องจักร
５） สัมผัส (ประสาทสัมผัส) ⇒ อุณหภูมิสูง สั่นแรง
(2) จำเป็นต้องมีความสามารถในการ “ฟื้นสภาพข้อบกพร่อง”
１） ไม่ใช่ด้วยการซ่อมเมื่อขัดข้อง
２） แต่เป็นการทำให้สภาพการเสื่อมของเครื่องจักรหรือชิ้นส่วนที่หากปล่อยทิ้งไว้
จะนำไปสู่การขัดข้องหรือของเสียได้ กลับคืนสู่สภาพปกติดังเดิม
(3) จำเป็นต้องมีความสามารถถาม “ทำไม ทำไม” ด้วย “มุมมองทางกายภาพของปรากฏการณ์”
[ตัวอย่าง] ไฟฉายไม่ติด
１） ไส้หลอดไฟขาด
２） ถ่านไฟฉายถูกใช้ไปจนแรงดันไฟต่ำ
３） สวิทช์สัมผัสได้ไม่ดี ทำให้กระแสไฟไม่ไหล
(4) จำเป็นต้องมีความสามารถในการเข้าใจอายุของชิ้นส่วน
[ตัวอย่าง] อายุถ่านไฟฉายที่ใช้ในไฟฉาย
１） เมื่อใช้ถ่านไฟฉายไป ไฟจะถูกใช้ไปจนแรงดันไฟต่ำ
２） เมื่อแรงดันไฟต่ำ ความสว่างของไฟฉายจะลดลง และสุดท้ายจะไม่ติด
３） “อายุใช้งาน” หมายถึง เวลาตั้งแต่เริ่มใช้ถ่านไฟฉายจนไฟไม่ติด
⇒ หรือถึงแม้ไฟจะติด แต่เมื่อความสว่างต่อจุดประสงค์การใช้งานไม่เพียงพอ
จำเป็นต้องมีการเปลี่ยนถ่าน ก็หมายถึงเวลาจนกว่าจะเปลี่ยนถ่าน
・กิจกรรมของหน่วยงานผลิต・หน่วยงานซ่อมบำรุง
ผลิตและซ่อมบำรุงเหมือนสองล้อหน้าของรถ
การเปลี่ยนจิตสำนึก รวมพลังมุ่งเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตให้เป็นจริง
２. การ Role Sharing กิจกรรมของหน่วยงานซ่อมบำรุงให้หน่วยงานผลิต
3. วิธีดำเนินการบำรุงรักษาด้วยตนเองอย่างปลอดภัย
วิธีดำเนินการบำรุงรักษาด้วยตนเองอย่างปลอดภัย (ต่อ)
เรียบเรียงโดย อาจารย์ณรงค์เกียรติ นักสอน
ที่ปรึกษา TPM-JIPM