・Step 1:ทำความสะอาดเบื้องต้น
(1)การทำความสะอาดคือ การตรวจสอบ
ด้วยการทำความสะอาด ทำให้ได้เห็นได้สัมผัส และค้นพบจุดบกพร่องได้อย่างจริงจัง
(2)จุดบกพร่องเล็กน้อย คือ ข้อบกพร่องเล็กขนาดที่อาจมองไม่เห็น หรือคิดว่าอาจไม่ส่งผลต่อการขัดข้องของเครื่องจักรหรือ
ของเสีย ถ้าเพียงจุดบกพร่องนั้นอาจไม่ทำให้เกิดปัญหา แต่เมื่อมีจุดบกพร่องเล็กน้อย เกิดพร้อมกันจึงเกิดปัญหาขึ้นได้
ฝุ่นผง สิ่งสกปรก วัตถุดิบติด สึก คลอน หลวม รั่ว กร่อน เปลี่ยนรูป รอย แตก อุณหภูมิสูง เสียงผิดปกติ สั่น ฯลฯ
(3)จุดบกพร่องมีทั้งเห็นเด่นชัด และที่แฝงเร้น
จุดบกพร่องที่เราไม่รู้สึกตัว เรียกว่า จุดบกพร่องแฝงเร้น
จุดบกพร่องแฝงเร้นนี้ มีทั้งจุดบกพร่องแฝงเร้นทางกายภาพ และทางจิตวิทยา
1)จุดบกพร่องแฝงเร้นทางกายภาพ: จุดบกพร่องที่ถูกปล่อยทิ้งไว้เพราะ
มองไม่เห็นทางกายภาพถ้าไม่ถอดออกมาจะมองไม่เห็น ตำแหน่งติดตั้งไม่ดี
มองไม่เห็นสิ่งสกปรก
2)จุดบกพร่องแฝงเร้นทางจิตวิทยา: จุดบกพร่องที่ถูกปล่อยทิ้งไว้เพราะ
จิตสำนึกและทักษะของผู้ปฏิบัติงานหรือช่างซ่อมบำรุงไม่เพียงพอ
อาจเพราะไม่สนใจ หรือไม่รู้ว่านี่คือ จุดบกพร่อง คิดว่าแค่นี้ดีแล้วจึงเมินเสีย
ถ้าทำตรงข้ามกับข้างต้นก็จะทำให้จุดบกพร่องแฝงเร้นเห็นเด่นชัด
・Step 1:ทำความสะอาดเบื้องต้น
(1)จากการทำความสะอาด ทำให้ได้สัมผัสเครื่องจักรโดยตรง จึงได้เรียนรู้โครงสร้าง หน้าที่ของเครื่องจักร
(2)ข้อบกพร่องที่ค้นพบจากการทำความสะอาด ให้เขียนเป็น Tag ติดที่ข้างของจริง
(3)ใบสำเนาของ Tag ให้จำแนกแจกแจง ยิ่งถ้ามีซองสำหรับจำแนกแจกแจงบนกระดานกิจกรรมก็จะสะดวก
(4)เนื้อหาของข้อบกพร่องอาจเป็นจุดบกพร่องเล็กน้อย ซึ่งจุดบกพร่องมาจากการเสื่อมสภาพ ของทุกอย่างย่อมมีการเสื่อมสภาพ เมื่อเสื่อมสภาพมากจะกลายเป็นจุดบกพร่อง และเมื่อยิ่งเสื่อมสภาพ ก็จะทำให้เกิดปัญหา
(5)การเสื่อมสภาพมีทั้งเสื่อมสภาพที่ผิดธรรมชาติและเสื่อมสภาพตามธรรมชาติ เรามีจุดประสงค์เพื่อกำจัดการเสื่อมสภาพที่ ผิดธรรมชาติ แต่การไคเซ็นจะทำใน Step 2
ดังนั้น จึงจำเป็นต้องสะสางหัวข้อการเสื่อมสภาพที่ผิดธรรมชาติไว้ก่อน เพื่อเชื่อมโยงสู่กิจกรรม Step 2 “มาตรการต่อแหล่งต้นตอ จุดเข้าถึงได้ยาก”
⇒ ค้นหาจุดที่ต้องไคเซ็น
(6)ปลด Tag ในการนี้ต้องทำการฟื้นสภาพจากที่เสื่อมสู่สภาพดั้งเดิมในตอนต้น
(7)ปลด Tag ในการนี้บางอย่างก็ต้องไคเซ็น โดยดำเนินการในกรณีที่จำเป็นต้องทำให้ดีกว่าสภาพดั้งเดิมในตอนต้น
(8)ปลด Tag ในการนี้บางครั้งก็ต้องไหว้วานหน่วยงานอื่น (ซ่อมบำรุง วิศวกรรมการผลิต)
(9)มีจิตสำนึกถึงความสำคัญของการทำให้เกิดเงื่อนไขพื้นฐาน (ทำความสะอาด หล่อลื่น ขันแน่น) ทำความเข้าใจว่าการทำความสะอาด หล่อลื่น ขันแน่นเป็นเงื่อนไขพื้นฐาน
เพื่อป้องกันการเสื่อมสภาพของเครื่องจักร และผลก็คือ จะได้รับ ประสบการณ์สำเร็จผลในการลดปัญหา
เรียบเรียงโดย อาจารย์ณรงค์เกียรติ นักสอน
ที่ปรึกษา TPM-JIPM